W dniu 20 marca 2020 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia „w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii” (Dz. U. z 2020 r., poz. 491) ogłoszono stan epidemii na terenie całego kraju. Powyższe wiązało się niemal z całkowitym wstrzymaniem prac w poszczególnych sądach powszechnych. W zależności od decyzji prezesów sądów rozpoznawano niektóre sprawy lub całkowicie wstrzymano wszystkie czynności. Wiązało się to z dużą niepewnością prawną. Nie było bowiem jasne i jednoznaczne, czy dana sprawa, która wpłynęła do sądu będzie rozpoznawana, czy też nie.
Sytuacja ta uległa zmianie w dniu 31 marca 2020 r. wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 31 marca 2020 r. „o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw” (Dz. U. z 2020 r., poz. 568 – zwana dalej „Ustawą”). Ustawodawca w przepisie art. 14a ust. 4 przewidział bowiem katalog spraw, które podlegają rozpoznaniu bez względu na ogłoszony stan epidemii. Oznacza to, że w sprawach należących do tej kategorii rozprawy odbywają się z udziałem stron w siedzibie poszczególnych sądów. Do spraw tych należą m.in.:
Ustawodawca w przepisie art. 14a ust. 9 Ustawy przewidział również możliwość uznania każdej sprawy za sprawę pilną jeśli „jej nierozpoznanie mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości”. Do spraw tego typu mogą należeć m.in. sprawy karne o znęcanie się nad członkiem rodziny przez innego domownika, gdzie zachodzi konieczność zastosowania środków zapobiegawczych w postaci nakazu opuszczenia domu przez sprawcę, czy orzeczenie zakazu zbliżania się przez sprawcę do osoby pokrzywdzonej. Brak rozpoznania tego rodzaju sprawy stanowi bowiem zagrożenie dla życia lub zdrowia pokrzywdzonego. Do tej kategorii spraw mogą należeć również sprawy o ustalenie kontaktów jednego rodzica z dzieckiem w sytuacji, gdy drugi z nich ogranicza je bezpodstawnie. Brak realizowania kontaktów z dzieckiem, może bowiem doprowadzić do poważnych i nieodwracalnych zaburzeń w rozwoju małoletniego.
Niezależnie od powyższego przepisy kodeksu postępowania cywilnego przewidują możliwość rozpoznania sprawy na posiedzeniu bez udziału stron w trybie zabezpieczenia – bez względu na to, czy sprawa należy do spraw pilnych w rozumieniu Ustawy z dnia 31 marca 2020 r. Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 730 § 1 kodeksu postępowania cywilnego „W każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia”. W takim przypadku wraz ze złożeniem pozwu lub innego pisma inicjującego postępowanie sądowe należy jednocześnie przygotować wniosek o zabezpieczenie. W przypadku uwzględnienia takiego wniosku sąd powszechny na posiedzeniu niejawnym (a zatem bez udziału stron) może zabezpieczyć nasze roszczenie na czas trwania postępowania. Oznacza to, że rozstrzygniecie to nie będzie miało charakteru definitywnego, ale pozwoli uzyskać korzyść dla zainteresowanego już teraz. W orzeczeniu kończącym postępowanie (a zatem najczęściej w wyroku) sąd definitywnie orzeknie o naszym żądaniu.
Częstym przykładem, w którym zastosowanie może mieć wniosek o zabezpieczenie, jest roszczenie o obniżenie lub zasądzenie alimentów. W aktualnej sytuacji, ze względu na stan epidemii i ograniczone możliwości wykonywania działalności przez poszczególne przedsiębiorstwa nierzadko dochodzi do utraty pracy przez osobę zobowiązaną do płacenia alimentów, a co za tym idzie do utraty jedynego źródła dochodów. Osoba taka może wystąpić z pozwem o obniżenie alimentów powołując się na fakt utraty zatrudnienia oraz złożyć wniosek o zapieczenie takiego roszczenia. W sytuacji uwzględnienia wniosku o zabezpieczenie przez sąd rozpoznający sprawę, na czas trwania postępowania dojdzie do obniżenia wysokości alimentów proporcjonalnie do aktualnych możliwości powoda. Ostatecznie o tym, czy alimenty te będą stale obniżone orzeknie Sąd w wyroku kończącym postępowanie. Zabezpieczenie trwa bowiem od daty jego wydania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Zabezpieczenie Sąd wydaje niezwłocznie po wpłynięciu wniosku i może to zrobić na posiedzeniu bez udziału stron. W takim przypadku pomimo, iż sprawa nie należy do kategorii spraw pilnych w rozumieniu Ustawy z dnia 31 marca 2020 r., osoba, która złożyła wniosek o zabezpieczenie uzyska ochronę prawną.
Zapraszamy do kontaktu telefonicznego z naszymi adwokatami, którzy udzielą Państwu informacji, czy Państwa sprawa jest sprawą pilną lub może być uznana za sprawę pilną w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 31 marca 2020 r. Pomożemy Państwu również przygotować wniosek do sądu powszechnego o rozpoznanie Państwa sprawy jako sprawy pilnej dobierając odpowiednie argumenty prawne. Pomożemy Państwu w sporządzaniu wniosków o zabezpieczenie w celu uzyskania ochrony prawnej bez konieczności oczekiwania na zakończenie trwania stanu epidemii w kraju.